Journals

Appendix to MS 107/1/2


transcription

[Transcription of the material Gordon added to the back of the second notebook containing the entries of his second voyage (MS 107/1/2), between pages 66 and 74.]

inaam dinajoe ik heb
(op de na) andinako ik heb niet
inaaje inaloe gy hebt
inalao hy heeft
(w op de woon) inabo woonke wy hebben
inabaaja zy hebben
windinaajo ik heb dat gehad
loislousa ik sal dat hebben
andougisousa ik sal dat niet hebben
y thandanalη nto wil je dat hebben
wil je dat hebben
in tho jakoe
loti tolatoe
dat is jou goed
tjaaja roken
utjaloa wyn of sterke drank
itouba tabak
ilo sosangoewe
(op de goe)
jo sousangoewe
gy sult hebben

[page 67 to 74 contain notes and wordlists, page 67 to 70 seem to be loose inserts]

[page 67]
aanmerkingen wegen de Caffers en hottentots taalen. de volkeren welke wy Caffers noemen, hieten zigselven Cosaas, of amma kosa. sy verschillen totaal van de hottentotten. dese laatsten hieten zig queiquena betekenende mensch menschen.
de taal der Caffers word duidelyk uitgesproken hebbende sy veel een vehemente manier van spreken. seer volmondig, luid, en de syllabe die op een na de laatste van het woord is, word by hun meest lang uitgehouden, so dat daar in het generaal het accent op valdt, veel hunner woorden beginnen met in of um. als of sulks een aangewoone accent was, dat niet tot het woord hoorde. veeltyds confonderen zy de l en r en gebruiken hem dikwils promisques, in het selvde woord dog alleen midden of op het einde van het woord.
als Palo dat sy even so dikwils Paro noemen. sy hebben de gonnaquas hottentotten die zig met hun verbastert hebben, aangewend hebben. in hun singen swemen hunne klanken na de joodsche natie. de hottentots taal heeft 5 a sesderley slagen met de tong te gelyk met de syllabe uitgesproken, ieder dier slagen is onderscheiden en verandert het woord geheel, egter hoord er een fyn gehoor, voor ongewonnen, toe, om enigen dier slagen te onderscheiden: enige woorden hebben gene klappen, wanneer er in woorden van vele syllaben, op meer als ene een klap koomt, is sulks seer swaar en voor de meesten vreemden onmogelyk om sulks uit te spreken, men vind ver in dit land Europeaanse afstammelingen in onse colonie, die seer coulant het hottentots spreken. Om dat men de regte klank van een woord, het welk een klap heeft niet kan weten, af schryft men het met een teken, sal ik alleen de woorden dewelke geen klap hebben, aan halen. alle talen zyn aan veranderingen onderhevig, dit siet men selfs aan niet seer oude boeken, en de talen der ongeciviliseerde volken zyn veelvuldiger veranderingen onderhevig, en dit is de reden van de verschillende dialecten, dewelke men onder hordes vind, schoon zy van eene taal afkomstig zyn.

[page 68]
omdat Caffers veel de griekse υ en η gebruiken sal ik die letters gebruiken

Caffers Hottentots
intloko het hooft
omcala den hals
kisio het hart
galaba de schouwders
umsoedoelo de nek
ississυ de buik
ithanga de dyen
madυlυ de knien
milηnse de benen
litso de ogen mouqua
pυmlo de neus
glebe de oren
noηle het hoofthaar
deeu de baard
mlomo de mond
mlimo of loelimi de tong
mηnjo de tanden
ummashiei de winkbraauwen.
umcono den arm
indololoane den elleboog.
saantla de hand
omnoη de vingers
singjao de voeten
umsυbυlo de rug
amnasoane de tonen.
isi fouba samma doda mans borst.
ammapηle vrouwe borsten.
sυlo den hemel
insaba de aarde
langa de son soré
nianga de maan
quinquoles de starren
la pυmi langa de son gaat op.
la tjoni langa de son gaat onder
in jaaka een jaar
in jaanga een maand.
in niaangaanje een week
υsυgυlυnje een dag, of eens slapen seu
cousilη morgen
immini middag soré ma. het geen woordelyk is de son staat
Caffers Hottentots
υswile avond.
υsηυsυko, donker.
kυnamse, vandaag
gomso, morgen
gomsomnj, overmorgen kakma seu
pηsυlo, gisteren
isolelien, gisteren avond
υtaanse, eergisteren
dieliende, wagt een beetje
isap kom hier heba ha of heba tse
isam tacamao kom hier vriend
ambúsalapa ga sitten
soeba sta op
hamba, ga heen
guyjapaanta, kout oro
lipalele, warm. saa of downsa
liseli, het is mooy weer iensjha seu
ijana imuυla, het regent.
swekele, betrokken lugt
intlη, mooy iensjha
umpi, lelyk
umfaase, vrouw. keús
caas untlη umfase een mooye vrouw iensjaha keus.
indoda een man queui.
pasisi, getroude vrouw
ommiti swanger
in ododana jongman.
qualoussa, de besnijdenis.
intombi, jonge dogter.
ηwe ja a,
hai neen a,a,
υfηlapina waar komt gij van daan
υsingapina waar gaat gy na toe
shologoe goeddoende geesten suiquaas
unjaanja quaaddoende geesten
sathaka soldaat. nb zy hieten sig alle soldaten van hunne capteins.

[page 70]

Caffers hottentots
semi of semica hun koorn
ammasimba hun brood of koeken
dimi hamba bη ik ben van ver gekomen
υefile dood
υjafa hy is doodt.
goronjama een leeuw gamma
ingoa luipaard of des lands tyger guassouw.

het voor het tegenwoordige geen meer tyd hebbende sal by dit taaltje deser taalen laten berusten dus ziet het totaal verschil der twe talen en hoe weinig woorden er in het hottentots zyn sonder tongslagen.

moenjη een
babini twe
bathatoe of inthatoe drie
minη ook sinη vier
sislanoe vyf hier by steken sy hunne vyf vingers schuddende op
sithandatoe ses
innoonje seven
tuamnumbini agt
tuamnuunje negen
lieshoumi. tien, by dit laatste getal, beide handen te samen slaande.

[page 71]

m lambo
m lambo
de con heel kort
coe namse
of namse
vandaag
gomsa morgen
gomsomnj overmorgen
(op de lienj in een) isolelienj gister avond
pηsolo gisteren
oetaanse eergisteren
oenamaansa sterk niet sterk
(de e kort)
iansηke
laggen
u jamouka ruiken
jejalila schreien
tatagha vallen
imcosa congoebanina wie is jou kaptein.
oefη lapina waar komt gy van daan
oesingapina waar gaat gy na toe
anditandi gúijangakona ik wil niet
anditandigoηensa ik kan dat niet doen
gamala kongo banina hoe is uw naam
hoe is uw Caffers naam
Eiyagηs gek of dom
(op le kort)
oelon Giele
(op de gie)
verstandig
oejika bang
agoejika braaf.
moesegoejika je moet niet bang zyn
oejoejikana ben je bang.
insηlipina, waar is de weg
insηlisingagoepinum lambo waar is de weg na de rivier
andaass ik weet het niet
diaass ik weet het wel
li’kηgo oud
op de om
omsha
jong
dili'tηgo ik ben oud
(diem lang sha kort) ik ben niet oud ondililitη go
ik ben jong
(op de da)
andimdala
ik ben niet jong.
oetinigoi bisalηnto hoe hiet je dat
oetinigoi bisange som ‘coos hoe hiet je dat op Caffers

[page 72]

coennaadi dat is goed
lisili het is mooy weer
swékele het is betrokken lugt
ijana invanlat het regent
la poemi langa de son gaat op
(op de poe)
la tj….. [illegible word] ..ga
de son gaat onder
(op de tjo)
[illegible word]
de son is hoog
intlη mooy
caal umslη umvaase mooye vrou
de niana kind
nia ovacade soon van
umthana een kind
unquenque een soon
caca sama een dogter
m loos fluiten
sina hun dansgesang
umpi lelik niet goed
in caabe een os
Sincomoe een os beesten
immasi een koe
(op de jaaw)
tende soonjaaw
de hielen
iensja een hond
in thaka een vogel
caas intlη inthaka een mooye vogel
caas intlη in doda een moye man
sinjao de voeten
milηnse de benen
madoloe de knien
ithanga de dyen
amma
isissoe de buik
(op de mi)
ommiti
swanger
isi fou ba samma doda mans borst
amma bηle de vrouwe borsten
[illegible word]
om ćala de hals
venjo de vrouwe schamelheid
lowbolo de mans schamelheid
(maba oe)
maba ¬lalaη ne puniene
de copulatie
in massende de ballen
umma shiei de winkbraawen
ammasinba broot
shologoe god. de duivel en god confondeerden enigen
unjaanja de duivel
enigen hieten dit tovenaar
lulaan se of loaanse. de see
um lambo een rivier
sati of lisati een bos
sisala struiken
m nynk noord caper
imthans een vies
bao vader
mao moeder
umthenami myn kind
limnaandi ik ben bly
am boe sa lapa ga sitten
of amboe sale. souka [illegible words, possibly: om de son] sta op
oesemini
ook goemnaandi saco bon
een dag
kwamnaandi saconi bona ik ben bly om u te sien
we toe een vriend
omcoeloewa oudste broer
gouwe toe ik ben jou vriend in bloede
coemnaandi tina ik ben jou vriend
athandana ni goede vrienden
ondi tien gana oejasesounta (op de sou) quade vrienden
n kisio
(op de si. lang)
het hard
Eegase
op de ga
bloed
iηtloko het hoofd
um cono den arm
ģalaba de schouder
umsoedoelo de nek
sitoepoende de vingers
(op de o)
amma soane de
toonen
moeienjη ook moenjη een
babini twe
bathatoe of w
drie
bani even eens: basslanoe seiden enigen voor vier
mislanoe sislanoe vyf
atbandatoe sithandatoe ses
inoonje of binoonje seven
tuaminunbini agt
tuamnuunje negen
liesjoumi   tien
hai neen
ηwe jaa
indololoane de elleboog
unsoeboelo de rug
ienha gras
in loef oliphant
in woeboe zeekoei
indoela schieten.
candalati indoulelati cameraat so hiet dat voor my
nidimi ik
goulo gij
go [illegible word] bo hy 
op de goe
coboe quenso
in goeje hy heeft dat gedaan.
quenso ni gouloti hy heeft dat gedaan
dipe timie umcaos geef my wat captein
die liende
(op de lien.)
wagt een beetje
souka hamei sta op, ga
 
in voula regen
ubisi of uboes soete melk
in tombi jonge dogter
in dordana jonge man
u sekili getrouwt man
pasili getrouwde vrouw.
khathasa de vrouw die my dit leerde
moest haar een naam geven gaf haar de naam van suset.
[in margin:]
intoakowηnati
(op de coon)
in conto
mes
(ingola)
in gabela
een lans
sietja een mantje
siťhaca soldaat of volk
intojakoontini kowηnati dat is voor u
dimi hamba bη intsimbi toe ik ben so ver gekorpen dat al myn goed op is.
isap kom hier
isamtacamao kom hier vriend
li si comba een vel
itjitjηtje of tsisi ook mes
(de accent op de sη)
etindisηle
geef my te drinken
(op de di)
atindise
geef my te eten
mandilabe slapen
hamba se goulala ik ga slapen
(op de tje)
oegitjema
hard lopen
in voula regen
(op de don)
latoudouman
donder
liibanηca bliksem
dilaambile ik heb honger
indise geeft my kost.
dinćanewe ik heb dorst
(de s hart)
dipamaans indisηle
ik heb dorst geef my te drinken
ik heb slaap
oefile doodt
(op de ja)
oejafa
hy is doodt 
oepilile hy left
iη laambo rivier
n thaka vogel
lićama haartebeest
(kort)
iengoa
tyger
imuoe schaap
iη poof eland
iη coomboe rhinoster
η jacie buffel
ηn jaafka een jaar
ηn maanga maand
niaangaanje een week
een dag
immini middag
oeswile avond
cousilη morgen
oeυη vu υouko donker
vesoegoe loenje saka getande lans
n jaaka moenje een jaar
oetinina [illegible word] wat segt gy
opinol [illegible word] waar is hy
opino la [illegible word] waag is lange
gobanatoa wie is dat
(b)
guya paanta
koud
(b op de le)
lipalele
warm
dienslη (op de lo)
[word cancelled]
ik ben mooi
didiniwe ik ben mooi
umsino
(op de een na de laatste sie)
dansen
(goe)
andithandoengambanawe
ik wil niet met jou gaan.
ounoe hamba natina ik wil niet me gaan
wil je me gaan
intouencoulo groot
ingnanane klein
inthaba berg
lisati een bos
dobi, an, dise is sal weer komen
oejothanda [illegible word] am banati wil je me gaan

[page 74]
ontvangen 6 schelling [signature]
Jan adam rens vier hamels
voor kruger
kepp [illegible word] we hamels voor meintjes
drie [illegible word] es betaaldt
de [illegible word] larmiers, galblaas, twe tepels,

de hartebeest ook
de noe twe knobbels onder de larmiers, ook twe tepels
coagga geen larmiers hele hoef dog twe tepels en galblaas
zebra ook
zogenaamde eland geen larmiers vier spenen en galblaas
koedoe vier spenen, weet nog niet of larmiers heeft
galblaas. het wyfje geen horens
springbok vier spenen, larmiers, kleinder gal blaas
rietbok vier spenen geen larmiers, twe gate die langs de buik tot by de lies langs lopen, beginde aan ieder zy. een duim buiten, midden de spenen, het wyfje geen horens ook galblaas
de oeribi vier spenen, larmiers, en pluimen onder de voor knie. het wyfje geen horens.
reebok het wyfje geen horens
de horens der wyfjes der dieren die se hebben is in sommigen langer regter dog dunder als in de mannetje, dog in de meesten dunder en kleiner zo als bonte en springbok en hartebeest
de bosbok heeft geen larmiers, vier spenen, twe openingen tussen de spenen tot na de liesen, als de riet bok. het wyfje geen hoorens, en iets rosser; van kleur
samaqua hiet de door pieter buis geslagene gonnaqua
[in margin:] gamma Cosa
oefη lapina oequongaquas seqountη ta
waar koomt gy van daan spreekt gy Caffers
oegoetη tuyaquassina gamma Cosa
:kan je Caffers spreken
Sia quaas oegoetη ta gamma Cosa
ik kan Caffers spreken
(p)
maas bone ik sie
maas ssise ik hoor
diηsa mine ik hoor
S bonilη ik sie
aasboni ik sie niet
siη sa hooren

translation